WERKEN MET RISICOVOLLE GELUIDNIVEAUS
Geluid is nog steeds een vaak onderschatte risicofactor op de werkvloer. Met name in beroepen waar het geluidsniveau niet direct schadelijk is. Hier is gehoorschade sluipend en wordt gehoorbescherming nog steeds niet altijd even serieus genomen. Blootstelling aan hoge geluidsniveaus kan leiden tot permanente gehoorschade in de vorm van gehoorverlies of tinnitus.
Het is daarom van cruciaal belang om zowel werknemers als werkgevers bewust te maken van de wetgeving en de verplichtingen rondom gehoorbescherming en schadelijke geluidsniveaus. Op deze pagina gaan we dieper in op de Europese en Nederlandse wet- en regelgeving op het gebied van gehoorbescherming.
EUROPESE WETGEVING
RICHTLIJN 2003/10/EG
De Europese Richtlijn 2003/10/EG stelt minimumeisen vast voor de bescherming van werknemers tegen risico's van blootstelling aan lawaai op het werk. Deze richtlijn is geïmplementeerd in de Nederlandse ARBO-wet.
ACTIENIVEAUS:
- LAAG ACTIENIVEAU: 80 dB(A)
Werkgevers moeten informatie en gehoorbescherming verstrekken. - HOOG ACTIENIVEAU: 85 dB(A)
Gehoorbescherming is verplicht en werkgevers moeten organisatorische maatregelen treffen om blootstelling te beperken. - GRENSWAARDE: 87 dB(A)
Met inachtneming van de demping van gehoorbescherming. Blootstelling boven deze waarde is niet toegestaan. Het is raadzaam om filters te kiezen die in jouw situatie de juiste demping bieden, zodat werknemers comfortabel en veilig kunnen werken.

Vanaf 110 decibel(dB) heb je vrijwel direct kans op gehoorschade. De geluidsdruk is vanaf dit geluidsniveau zo hoog dat het bij de meeste mensen al pijn doet. Een natuurlijke reactie is dan ook om je vingers in je oren te stoppen om de pijn te verzachten. Bij minder decibel is het risico eigenlijk hoger. Omdat dit onder de pijngrens is merk je niet meteen dat je gehoorschade oploopt. De opgelopen schade gaat heel geleidelijk. Het is een langzaam proces dat wordt versneld door een opeenstapeling van kleinere (onmerkbare) schades.
LEES MEEREUROPESE VERORDENING (EU) 2016/425 PBM
Gehoorbescherming valt onder de Europese Verordening (EU) 2016/425 inzake persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Deze verordening classificeert gehoorbescherming in categorie III, de hoogste risicocategorie. De reden waarom gehoorbescherming in deze categorie is ingedeeld is omdat de gevolgen van gehoorschade onomkeerbaar zijn.
Dit betekent dat gehoorbescherming moet voldoen aan strenge eisen op het gebied van ontwerp, productie en certificering. Maar er zijn ook richtlijnen voor werkgevers en werknemers die te maken hebben met risicovolle gheluidsniveaus. Het gezamenlijke doel is natuurlijk om met z'n allen arbeidsgerelateerde gehoorschade te voorkomen en om het gebruik van persoonlijke bescherming zo comfortabel en effectief mogelijk te laten zijn.
- Typeonderzoek en CE-markering:
Om gehoorbescherming in de EU te mogen verkopen, moet het product een typeonderzoek ondergaan bij een aangemelde instantie (Notified Body). Dit wordt uitgevoerd volgens de norm EN 352-2, die specifieke eisen stelt aan de prestaties en testmethoden van gehoorbeschermingsproducten. - EN 352-2 Norm:
Deze norm dekt de eisen voor gehoorbeveiligingsproducten zoals otoplastieken en universele oordoppen met een filter. Het typeonderzoek omvat tests voor demping, mechanische sterkte, veiligheid van de materialen en comfort. Ook wordt gecontroleerd of de gehoorbescherming goed afsluit en effectief beschermt tegen schadelijke geluidsniveaus.
KERNOVERZICHT REGELGEVING
Gehoorschade is onomkeerbaar en daarom is gehoorbescherming een essentieel onderdeel van veilig en gezond werken. Werkgevers en werknemers in diverse sectoren moeten zich bewust zijn van hun verplichtingen om gehoorbeschadiging, gehoorverlies of tinnitus, te voorkomen. Deze verplichting is voor de werknemer natuurlijk vooral in eigen belang.
DECIBELNIVEAU dB(A)
VERPLICHTE ACTIES
80 dB(A)
Schadelijk vanaf 8 uur blootstelling.
Werkgever is verplicht om gehoorbescherming aan te bieden en voorlichting te geven.
85 dB(A)
Schadelijk vanaf 2,5 uur blootstelling aan dit geluidsniveau.
Werkgever is verplicht om werknemer passende gehoorbescherming te geven, Werknemer is verplicht deze te gebruiken. Werkgever moet eerst organisatorische maatregelen treffen om blootstelling te beperken.
87 dB(A)
Schadelijk vanaf 1,5 uur blootstelling aan dit geluidsniveau.
Werknemers mogen zonder bescherming niet worden blootgesteld aan deze geluidsniveaus. Bij geluidsniveaus boven 87 dB(A) moet de blootstelling worden beperkt, zelfs met gehoorbescherming. Als het geluid niet verder kan worden gereduceerd, mag de werkplek niet worden betreden zonder aanvullende maatregelen. Werknemers mogen niet worden blootgesteld aan deze geluidsniveaus.
NEDERLANDSE WETGEVING
Arbeidsomstandighedenwet (ARBO-wet)
In Nederland valt gehoorbescherming onder de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Deze wet verplicht werkgevers om risico's op de werkvloer te inventariseren en te beheersen. Dit gebeurt via een Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E).
- RI&E:
Werkgevers moeten geluidsniveaus meten en in kaart brengen. Bij geluidsniveaus vanaf 80 dB(A) moeten preventieve maatregelen worden genomen. - Voorlichting en Opleiding:
Werkgevers moeten werknemers informeren over de risico's van lawaai en de juiste toepassing van gehoorbescherming. - Verplichte Gehoorbescherming:
Vanaf 85 dB(A) is het dragen van gehoorbescherming verplicht. Werkgevers moeten zorgen voor afdichtingscontroles (lektesten) om de effectiviteit te waarborgen. - Markeringen:
Werkplekken met geluidsniveaus vanaf 85 decibel moeten duidelijk worden gemarkeerd. In deze risicovolle zones hebben werknemers (en bezoekers) een draagplicht.



- INDUSTRIE:
Maakindustrie, Food, Automotive, Scheepsbouw, Verpakkingen, Metaalindustrie, Houtindustrie. - BOUW:
Grondwerk, Weg- en waterbouw, Interieurbouw, Decorbouw, Standbouw, Heipalen slaan, Dakdekkers. - EVENTS & HORECA:
Festivals, concerten, Spoelkeukens, Clubs, Bars, Restaurants, Beveiliging, Licht & Geluidstechnici, Artiesten. - GEZONDHEIDSZORG & ONDERZOEK: Onderzoekslaboratoria, Tandheelkunde, werkplekken met luide apparatuur zoals MRI-scans, afzuiginstallaties.
- LUCHTVAART:
Vliegtuigonderhoud, Cockpit- en Cabinepersoneel, Grondpersoneel. - MARITIEM:
Scheepsbouw, Interieurbouw, Machinekamers, Haventerminals. - OVERIGE SECTOREN:
Politie, Defensie, Recycling en afvalverwerking, Zwembaden, Gymdocenten, Kinderdagverblijven, Hoveniers, Datacenters, Chemie, Transport & logistiek, Drukkerijen.
Sommige sectoren zijn meer voor de hand liggend dan andere. In de industrie is het dragen van gehoorbescherming al jaren vanzelfsprekend. Hier wordt ook goed gecontroleerd op het dragen van gehoorbeschermers. Vaak is het ook logischer omdat het risicogebieden betreft rondom machines en productieprocessen. Een hamerende persmachine, een sissende lasinstallatie, of het gezoem van zaagbladen: iedereen begrijpt dat daar gehoorbescherming nodig is.
Op de bouw of bij de politie kan het lawaai op onverwachte plaatsen toeslaan. Bij de politie is het bijvoorbeeld van de laatste jaren om gehoorbescherming aan te bieden tegen het lawaai van vuurwerk of bij grote demonstraties. Ook in de bouw komen geluiden niet altijd uit voorspelbare hoeken. Denk aan een plotselinge slijpschijf die door beton snijdt of een compressor die met een luide knal wordt aangezet. Het zijn situaties waarin je goed voorbereid moet zijn.
En dan zijn er nog de sectoren waar je het misschien niet direct verwacht, maar waar gehoorbescherming net zo belangrijk is. Wat dacht je van kinderdagverblijven? Het hoge gekrijs en het constante gebabbel kunnen onbewust een aanslag plegen op de oren van verzorgers. Of neem gymdocenten: enthousiast geschreeuw en zelfs gillen van leerlingen zorgen voor een continue stroom van geluid. Op veel plekken zoals laboratoria is het geluid van de afzuiging misschine niet direct schadelijk, maar het is op z'n minst storend tot gek makend als je de hele dag in dat geluid werkt.
In al deze sectoren, of het nu voor de hand ligt of niet, is het belangrijk om proactief te handelen. Gehoorbescherming is geen luxe, maar een must. Of je nu in de metaalindustrie werkt, een band optreedt, of de verkeersveiligheid handhaaft: de juiste gehoorbescherming zorgt ervoor dat je oren veilig blijven.
VERANTWOORDELIJKHEDEN WERKGEVER
De werkgever moet zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Bij beroepsgerelateerde gehoorschade is de werkgever aansprakelijk. Behalve als de werkgever alles heeft gedaan om dit te voorkomen:
- Voorzien van Gehoorbescherming:
Werkgevers moeten geschikte gehoorbescherming gratis beschikbaar stellen en afdichtingscontroles uitvoeren. - Organisatorische Maatregelen:
Geluidsniveaus bij de bron beperken door geluidswerende maatregelen of het aanpassen van werkroosters. Risicovolle zones markeren. - Voorlichting en Instructie:
Regelmatige informatie over de risico’s van lawaai en het juiste gebruik van gehoorbescherming. Dit kan worden ondersteund door toolbox-meetings en trainingen. - Periodieke Controle en Evaluatie:
Regelmatig de effectiviteit van de maatregelen evalueren en bijsturen waar nodig.
VERANTWOORDELIJKHEDEN WERKNEMER
Als werknemer kun je niet alle verantwoordelijkheden op de werkgever afschuiven. Als werknemer heb je zelf ook verantwoordelijkheden:
- Gebruik van Gehoorbescherming:
Werknemers zijn verplicht gehoorbescherming te dragen in risicovolle zones. - Melden van Defecten:
Eventuele defecten of problemen met gehoorbescherming moeten direct aan de werkgever worden gemeld.
VERANTWOORDELIJKHEDEN FABRIKANT
Conformiteit aan de Normen:
Gehoorbescherming moet voldoen aan de Verordening (EU) 2016/425 en worden getest volgens EN 352-2 door een Notified Body.
ISO 9001 Certificering:
De ISO 9001 certificering waarborgt de kwaliteit van het productieproces, inclusief de documentatie en klachtenafhandeling. Dit is vooral belangrijk bij maatwerk otoplastieken, waar precisie bij het aanmeten en vervaardigen essentieel is. ISO 9001 biedt een gestandaardiseerde aanpak voor procescontrole en kwaliteitsborging, wat vertrouwen wekt bij klanten. Bij eventuele incidenten biedt deze certificering gedocumenteerde en gecontroleerde procedures voor afhandeling, wat belangrijk is voor aansprakelijkheid en klanttevredenheid.
CE-Markering en Documentatie:
Producten moeten voorzien zijn van een CE-markering en vergezeld gaan van correcte documentatie, zoals gebruiksinstructies en prestatiespecificaties.
Verkoop en Distributie:
Zonder typeonderzoek en CE-markering mogen producten niet in de handel worden gebracht.

De pasvorm van otoplastieken kan in de loop van de tijd veranderen door de groei van het kraakbeen in de gehoorgang. Daarom is een jaarlijkse afdichtingscontrole noodzakelijk. Shush voert deze controles op locatie uit. Na controle wordt een rapportage teruggekoppeld met de uitkomsten. Personen bij wie de otoplastieken niet meer goed afsluiten worden uiteraard direct opnieuw aangemeten. Zijn de otoplastieken nog geen twee jaar oud, dan valt dit binnen de garantie.
SAMENGEVAT
Gehoorbescherming is een essentieel onderdeel van veilig en gezond werken in diverse sectoren. Werkgevers, werknemers en fabrikanten moeten zich bewust zijn van hun verplichtingen om gehoorbeschadiging te voorkomen.
- Werkgevers moeten voldoen aan de eisen van de Arbowet en de Europese Richtlijn 2003/10/EG. De Inspectie SZW en certificerende instanties zoals VCA controleren op naleving van deze regels.
- In de arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) is vastgelegd dat een werkgever gehoorbescherming beschikbaar moet stellen bij een geluidsniveau vanaf 80 decibel. Voorlichting over schadelijk lawaai is verplicht.
- Bij een geluidsniveau vanaf 85 decibel moet de werkgever haar werknemers voorzien van gehoorbescherming. Werkplekken met geluidsniveaus vanaf 85 decibel moeten duidelijk worden gemarkeerd. In deze gebieden hebben werknemers (en bezoekers) een draagplicht.
- In de RI&E wordt aandacht besteed aan lawaai. Hierin wordt het niveau en de duur van het lawaai vastgesteld, evenals de gevolgen voor de gezondheid. Bij dit onderzoek en de maatregelen moet de ondernemingsraad betrokken worden. Wanneer het geluidsniveau boven de 87 decibel komt, moeten er maatregelen worden getroffen om dit te verminderen.
Raadpleeg het Arboportaal of de richtlijnen van de Inspectie SZW voor meer informatie en advies op maat.